Ιδεολογίες: λύση ή μέρος του προβλήματος;

Όσο περνά ο καιρός και το σύστημα δείχνει απροκάλυπτα το πραγματικό του πρόσωπο, τόσο πιο καθαρά διαμορφώνεται η συνείδηση στην κοινωνία ότι η ανατροπή του φαντάζει μονόδρομος. Γι αυτό το λόγο ένα κομμάτι του κόσμου αναζητά την αλήθεια στις ιδεολογίες και στρέφεται  ειδικά σε αυτές που εμφανίζονται ως "επαναστατικές" και "ανατρεπτικές". Αποτελούν όμως οι ιδεολογίες αυτές μία υγιή λύση και διέξοδο ή απλώς είναι κομμάτι του προβλήματος και τέκνα του ίδιου του συστήματος;

Όλες οι προϋπάρχουσες ιδεολογίες και ιδίως όσες εκφράστηκαν κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου, άλλες σε μικρότερο και άλλες σε μεγαλύτερο βαθμό, αναζητώντας λύσεις σε κοινωνικό - δομικό επίπεδο, πρότειναν το μοντέλο ενός συγκεντρωτικού - αυταρχικού κράτους που σε αντίθεση και με την ίδια τους τη ρητορική εφαρμόσθηκε ως στυγνή δικτατορία, με φυλακίσεις και βιολογικές εξοντώσεις πολιτικών αντιπάλων, αλλά και συμμάχων, επικίνδυνων για τις θέσεις εξουσίας. Ανισότητες, αναξιοκρατία και εκμετάλλευση των λαών συνέχιζε να υπάρχει από την εξουσιαστική ελίτ η οποία καρπωνόταν τον πλούτο που παρήγαγε το κάθε έθνος. Την υποδούλωση του ανθρώπου και τη μετατροπή του σε γρανάζι της γραμμής παραγωγής προφανώς και δεν μπορείς να την αναιρέσεις και αντικαταστήσεις με μια διαφορετικού χρώματος δικτατορία. Η αμφισβήτηση πρέπει να τεθεί στην ίδια την ύπαρξη του κράτους, καθώς ο θεσμός αυτός εξ' ορισμού θα παράγει ανισότητες κοινωνικές και εξουσίας ανθρώπου πάνω σε άνθρωπο.

Η ανατροπή δεν πρέπει να βασίζεται, όπως προτείνουν οι αντιδραστικές ιδεολογίες, στην εγκαθίδρυση εργατικής δικτατορίας αλλά σε αρμονική συνεργασία των υπάρχουσων τάξεων και τη σταδιακή ενοποίηση τους σε μια ομοιόμορφη αταξική κοινωνία. Εξ άλλου οι συνθήκες έχουν αλλάξει άρδην σε σχέση με τον προηγούμενο μισό αιώνα και πλέον έχει διαμορφωθεί μια παγκόσμοια καπιταλιστική εξουσία που αποτελεί το 5-10% του πληθυσμού και όλοι οι υπόλοιποι ακόμη και χωρίς να το συνειδητοποιούν αποτελούν την παραγωγική μάζα. Αν θέλουμε να ομιλούμε για αλλαγή και όχι απλώς επανάσταση για κατάληψη της εξουσίας με τα ίδια καταστρεπτικά αποτελέσματα, οφείλουμε να απορρίψουμε την έννοια του πλούτου και αν όχι και αυτού του χρήματος, τότε της αξίας συσσώρευσής του τουλάχιστον.

Το σύστημα κοινωνικά και οικονομικά έχει επικρατήσει σε ολόκληρο τον πλανήτη και η ανατροπή του μοιάζει σχεδόν αδύνατη. Αν υπάρχει περίπτωση ουσιαστικής αλλαγής, αυτή απαιτεί την ένωση του κάθε λαού σε ομοιογενή γροθιά και παγκόσμια συμμαχία όλων των λαών έναντι του κοινού δυνάστη. Οι ψευτοεθνικισμοί που οραματίζονται ένα έθνος ή μια φυλή κυρίαρχο/η πάνω στα υπόλοιπα και βλέπουν ολόκληρους λαούς ως μιάσματα που πρέπει να εξαφανιστούν από προσώπου γης καθώς και οι διεθνικιστικές αριστερές ιδέες που μαζοποιούν βιολογικά και πολιτισμικά όλα τα έθνη, μετατρέποντας τα σε άμορφη μάζα χρήσιμη μόνο ως αναλώσιμο έμψυχο δυναμικό για τα εργοστάσια του καπιταλισμού, όχι μόνο δεν επιθυμούν επανάσταση ουσίας και αλλαγή αλλά είναι και εχθροί της καθότι δυσκολεύουν την επίτευξή της.

Το μόνο που παράγουν σήμερα τα ξεπερασμένα ιδεολογήματα του παρελθόντος είναι οπαδους εφάμιλλους των αθλητικών ομάδων, οι οποίοι με τη ρητορική και τη δράση τους χωρίζουν σε κομμάτια εύκολα διαχειρίσιμα και χειραγωγίσιμα από το σύστημα. Στερούν από τον άνθρωπο τη δυνατότητα αδέσμευτης σκέψεως και δημιουργίας και του περιορίζουν τους πνευματικούς ορίζοντες.

Το κυριότερο πρόβλημα όμως δεν είναι το τι έχουν πράξει μέχρι σήμερα οι δήθεν επαναστατικές ιδεολογίες.  Η ουσία βρίκεται στο ότι μια ιδεολογία αποτελεί μια σταθερή θέαση των καταστάσεων. Η πραγματικότητα όμως δεν είναι επίσης στατική αλλά ρευστή και ανά πάσα στιγμή μεταβαλλόμενη. Ως οπαδός ιδεολογίας, μπορεί ένας άνθρωπος στην καλύτερη των περιπτώσεων να έχει ελλειπή αντίληψη και άποψη επί των πραγμάτων και στη χειρότερη τελείως εσφαλμένη. Ο ακρογωνιαίος λίθος του τρόπου σκέψης των σύγχρονων ιδεολογιών είναι ότι κατέχουν τη μία και απόλυτη αλήθεια. Θεώρηση άκρως εγωϊστική και εσφαλμένη προφανώς. Σε κοινωνικά και οικονομικά θέματα δεν υπάρχει λάθος και σωστό, απλώς διαφορετικές απόψεις. Σαφώς και είναι σχεδόν αδύνατο να συνυπάρξουν όλες οι τάσεις στον ίδιο χώρο αλλά δε τίθεται θέμα αλήθειας και ψεύδους απλώς διαφορετικότητας.

Οπότε είτε ο άνθρωπος πρέπει να στραφεί προς την επανιδεολογικοποίηση των ήδη υπάρχοντων όρων ή στην αποϊδεολογικοποίηση των πάντων και στη δημιουργία εκ του μηδενός. Αλλιώς θα παραμείνει να στριφογυρίζει μέσα στα όρια του προβλήματος και όποια λύση βρίσκει απλώς θα τον οδηγεί σε διαφορετικό σημείο του κουτιού που ο ίδιος έκλεισε μέσα τον εαυτό του.

Δημήτρης  Κ.