Henry David Thoreau: η ζωή στο δάσος

Λίγα έργα προσεγγίζουν τόσο εύστοχα την ολιστική διάσταση της σχέσης ανθρώπου και φύσης, όσο το εμβληματικό και ουσιαστικά έργο ζωής του Αμερικάνου στοχαστή και συγγραφέα Henry David Thoreau με τίτλο "Walden" ή "Η ζωή στο δάσος". Στο βιβλίο του αυτό o Thoreau περιγράφει τη βιωματική επιστροφή του ανθρώπου στο καταφύγιο του φυσικού περιβάλλοντος, και η λέξη "βιωματική" έχει μεγάλη σημασία, διότι η ίδια η σύνταξή του από ένα πακέτο σημειώσεων, είναι προϊόν της φυγής του συγγραφέα από την πολιτισμένη κοινωνία και της εγκατάστασής του σε ένα μικρό σπίτι κοντά στη Μασαχουσέτη, στις όχθες της λίμνης Walden, τίτλο που τελικά έδωσε στο δημιούργημά του. Εκεί έμεινε δύο χρόνια, δύο μήνες και δύο ημέρες, επισκευάζοντας ένα παλιό καλύβι και γεμίζοντάς το με τα απολύτως απαραίτητα για τις παραγματικές ανάγκες και για την επιβίωσή του. "Είμαι ευγνώμων", έγραφε, "που η λίμνη αυτή φτιάχτηκε τόσο βαθιά και τόσο παρθένα, έτσι που να λειτουργεί σαν σύμβολο".

Ο Thoreau, όχι μόνο μέσα από αυτό το έργο του, αλλά από όλη τη βιβλιογραφία του που έχουμε στη διάθεσή μας σήμερα, εστιάζει στο απλό και στο προφανές, σε μια επιστροφή στις πρωτοαναρχικές ρίζες της ζωής, και οι σκέψεις του αυτές αφορούν στην κοινωνική επανάσταση, στην κριτική απέναντι στο δομικό εργαλείο του κράτους, στην κατάργηση της δουλείας, στην απόρριψη του εκπαιδευτικού συστήματος, στην ανάδειξη της οικολογικής ισορροπίας ως προαπαιτούμενου της ευτυχίας. Έγραψε χαρακτηριστικά σε ένα από τα έργα του: "Χαίρομαι, διαπιστώνοντας πόσο λίγο χώρο καταλαμβάνουν στο τοπίο οι άνθρωποι και οι υποθέσεις τους, η Eκκλησία, το κράτος, το σχολείο, οι συναλλαγές και το εμπόριο, οι βιοτεχνίες και η γεωργία και ακόμα περισσότερο, το πλέον ανησυχητικό, η πολιτική."

Όμως ας επιστρέψουμε στο "Walden", εκεί όπου μεταφερόμαστε μέσω της ομολογουμένως ξεχωριστής εξομολογητικής διάθεσης του συγγραφέα στην "αρχή του παντός", στο περιβάλλον, και στην επαφή του ανθρώπου με αυτό, η οποία περνά μέσα από την αναζήτηση, την επικοινωνία, τη μοναχικότητα, την πνευματικότητα. Πολλοί χαρακτήρισαν ουτοπική την επιστροφή στις ρίζες, με τον τρόπο που τη θέτει ο Thoreau. Δεν παύει όμως αυτή η λιτή και ωμή ειλικρίνεια, να απασχολεί το σήμερα, σε μια εποχή όπου η υλιστική και καταναλωτική φρενίτιδα έχoυν επηρεάσει τόσο πολύ τη θέαση που έχουμε για τη φύση, και η λογική μας προσβάλλεται από το ιδιοκτησιακό καθεστώς απέναντι σε αυτήν. Ο Thoreau απομακρύνεται από τον πολιτισμό ώστε να αποκοπεί από την εξέλιξη και τα νέα ήθη, εξερευνώντας από την αρχή τις ανθρώπινες σχέσεις, τους θεσμούς, την πορεία του ανθρώπινου γένους, αφήνοντας πνεύμα και ψυχή να χαθούν στο μεγαλείο των στοιχείων της φύσης. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για την πλοκή οι παραλληλισμοί που κάνει με την "προηγούμενη ζωή" του ως πολίτης, καθώς και οι αντιπαραβολές των δύο διαφορετικών μορφών διαβίωσης.

Το "Walden" αποτελεί μια κατάθεση ψυχής ενός ακόμα ανθρώπου που σε υλιστικό επίπεδο τα είχε όλα, όμως αποφάσισε να τα στερηθεί για να επανακαλύψει τον εαυτό του και να μοιραστεί την εμπειρία του με χιλιάδες αναγνώστες. Η σημαντικότητα του βιβλίου του είναι ανεκτίμητη, η διαχρονικότητά του έκδηλη και όσο περνάει ο χρόνος, όσο ακραία και αν θα φαίνεται αυτή η οπτική, τόσο θα έρχεται να μας θυμίζει το μέρος από το οποίο προερχόμαστε και αυτό στο οποίο είμαστε προορισμένοι να καταλήξουμε, ως σημεία αναφοράς της φυσιολογικότητας της αίσθησης του "ανήκειν" στη μεγάλη οικογένεια της Φύσης. "Είναι τάχα αδύνατον, να συνδυάσει κανείς την ευρωστία των αγρίων, με την πνευματικότητα του σύγχρονου ανθρώπου";

Διαβάστε το από τον σύνδεσμο: "Walden" ή "H ζωή στο δάσος"

Κώστας Κ.