Σε σύγχρονη δουλεία (μέρος α')

Κεφάλαιο Ι: Επιγραφή

"Η αισιοδοξία μου βασίζεται στη βεβαιότητα ότι αυτός ο πολιτισμός θα καταρρεύσει.
Η απαισιοδοξία μου, σε όλα αυτά που κάνει για να μας τραβήξει στην πτώση του."

Κεφάλαιο ΙΙ: Η σύγχρονη δουλεία

"Ο κόσμος έχει γυρίσει ανάποδα και οι τρελοί οδηγούνε τους τυφλούς", Γουίλλιαμ Σαίξπηρ 

Η σύγχρονη δουλεία είναι μια εθελοντική δουλεία, που χορηγείται από το πλήθος των δούλων, που σέρνονται στην επιφάνεια της γης. Οι ίδιοι αγοράζουν όλα τα αγαθά που πάντα τους υποδουλώνουν λίγο παραπάνω. Οι ίδιοι τρέχουν πίσω από μια εργασία, όλο και πιο αλλοτριωτική, η οποία πρόθυμα και γενναιόδωρα τους δίνεται, αν είναι αρκετά υπάκουοι. Οι ίδιοι διαλέγουν τους κύριους που θα πρέπει να υπηρετούν. Για να καταφέρει αυτή η παράλογη τραγωδία να τεθεί σε ισχύ, χρειάστηκε πρώτα απ’ όλα να αφαιρεθεί από τα μέλη αυτής της τάξης η συνείδηση της εκμετάλλευσης και της αποξένωσης τους. Ορίστε ο παράξενος νεωτερισμός της εποχής μας. Σε αντίθεση με τους δούλους της αρχαιότητας, τους δουλοπάροικους του Μεσαίωνα ή τους εργάτες των πρώτων βιομηχανικών επαναστάσεων, σήμερα, είμαστε μάρτυρες μιας τάξης ολοκληρωτικά υποταγμένης που όμως δεν το ξέρει ή μάλλον που δεν θέλει να το μάθει. Συνεπώς, αγνοούν την εξέγερση που θα έπρεπε να είναι η μόνη νόμιμη αντίδραση των εκμεταλλευμένων. Δέχονται χωρίς αμφισβήτηση, τη θλιβερή ζωή που χτίστηκε για εκείνους.  Η αποκήρυξη και η παραίτηση είναι η πηγή της δυστυχίας τους. Ορίστε το άσχημο όνειρο των σύγχρονων δούλων, που εμπνέει τελικά τη παραίτηση στο μακάβριο χορό του συστήματος αλλοτρίωσης. Η καταπίεση εκσυγχρονίζεται, επεκτείνοντας παντού τις μορφές μυστικοπάθειας που επιτρέπουν την απόκρυψη της κατάστασης Δείχνοντας την πραγματικότητα όπως είναι στ’ αλήθεια και όχι όπως είναι παρουσιασμένη από την εξουσία καθίσταται η πιο απόλυτη ανατροπή.

"Μόνο η αλήθεια είναι επαναστατική", Γουίλλιαμ Σαίξπηρ

Κεφάλαιο ΙΙΙ:  Η ανάπτυξη του εδάφους και του οικοσυστήματος

"Η αστυφιλία είναι εκείνη η λήψη της κατοχής του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος από τον αναπτυσσόμενα λογικά καπιταλισμό, έχοντας απόλυτη κυριαρχία, μπορεί και πρέπει τώρα να ξαναφτιάξει ολόκληρο το κόσμο κατ’ εικόνα του", Η Κοινωνία του Θεάματος, Γκι Ντέμπορντ

Χτίζοντας τον κόσμο τους με την δύναμη της αλλοτριωμένης εργασίας τους, η διακόσμηση του γίνεται η φυλακή στην οποία οι ίδιοι θα πρέπει να ζήσουν. Ένας άθλιος κόσμος, δίχως γεύση ή οσμή, που σηκώνει πάνω του τη μιζέρια του κυρίαρχου τρόπου παραγωγής. Αυτή η διακόσμηση χτίζεται διαρκώς. Τίποτα δεν είναι σταθερό. Η μόνιμη επισκευή του χώρου γύρω μας βρίσκει την αιτία της μέσα στην γενική αμνησία και την ανασφάλεια με τις οποίες πρέπει να ζουν οι κάτοικοι. Πρόκειται για την ανακατασκευή των πάντων κατ’ εικόνα του συστήματος: ο κόσμος γίνεται καθημερινά λίγο πιο βρώμικος και θορυβώδης, όπως ένα εργοστάσιο. Κάθε κομμάτι αυτού του κόσμου είναι η περιουσία ενός κράτους ή ενός ατόμου. Αυτή η κοινωνική ληστεία, που είναι η αποκλειστική ιδιοκτησία του εδάφους, υλοποιείται στη πανταχού παρουσία των τοίχων, κάγκελων, φρακτών, εμποδίων, συνόρων... Είναι το εμφανές σημάδι αυτού του διαχωρισμού που διαποτίζει τα πάντα. Αλλά παράλληλα, σύμφωνα με τα συμφέροντα του εμπορικού πολιτισμού, η ένωση των εκτάσεων είναι ο κύριος στόχος της θλιβερής εποχής μας. Ο κόσμος πρέπει να γίνει ένας τεράστιος αυτοκινητόδρομος, βελτιωμένος στα άκρα, για να διευκολύνει την μεταφορά των εμπορευμάτων. Όλα τα εμπόδια, φυσικά ή ανθρώπινα, πρέπει να καταστραφούν. Το περιβάλλον στο οποίο συσσωρεύεται αυτή η δουλοπρεπής μάζα, είναι κατ’ εικόνα της ζωής τους: μοιάζει με κλουβιά, φυλακές, σπηλιές. Αλλά αντίθετα με τους δούλους ή τους φυλακισμένους, ο εκμεταλλευμένος των σύγχρονων καιρών πρέπει να πληρώσει το κελί του.

"Γιατί δεν είναι ο άνθρωπος, αλλά ο κόσμος που έγινε ανώμαλος", Αντονέν Αρτώ

Κεφάλαιο IV: Τα εμπορεύματα

"Ένα εμπόρευμα φαίνεται από την πρώτη ματιά σαν ένα αυτονόητο συνηθισμένο πράγμα. Η ανάλυση του δείχνει ότι είναι ένα πολύ στρυφνό πράγμα, γεμάτο από μεταφυσική σοφιστεία και θεολογικές παραξενιές", Το Κεφάλαιο, Καρλ Μαρξ

Και σε αυτό το στενό και σκοτεινό χώρο συλλέγει τα καινούρια εμπορεύματα που θα έπρεπε, σύμφωνα με τα πανταχού παρούσα διαφημιστικά μηνύματα, να του προσφέρουν ευτυχία και ολοκλήρωση. Αλλά όσο περισσότερο συσσωρεύει εμπορεύματα,  άλλο τόσο η δυνατότητα να εισέλθει μια μέρα στην ευτυχία απομακρύνεται από εκείνον.

"Τι θα ωφελήσει τον άνθρωπο να κερδίσει όλο τον κόσμο αλλά να ζημιώσει την ψυχή του;" Απόστολος Μάρκος 8:36

Το εμπόριο, ιδεολογική ουσία, στερεί την εργασία από αυτόν που το παράγει και τη ζωή από εκείνον που το καταναλώνει. Στο κυρίαρχο οικονομικό σύστημα, δεν είναι πλέον η ζήτηση που καθορίζει την προσφορά  αλλά η προσφορά που καθορίζει την ζήτηση. Έτσι, περιοδικά, νέες ανάγκες δημιουργούνται που γρήγορα θεωρούνται ζωτικές από την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού: πρώτα ήταν το ραδιόφωνο, ύστερα το αυτοκίνητο, η τηλεόραση, ο υπολογιστής και τώρα το κινητό τηλέφωνο. Όλα αυτά τα εμπορεύματα, μαζικά διανεμημένα σε μια σπιθαμή του χρόνου, μετατρέπουν ριζικά τις ανθρώπινες σχέσεις: από μια πλευρά χρησιμεύουν να αποξενώνουν λίγο παραπάνω τους ανθρώπους από τους όμοιους τους και από την άλλη να διαδίδουν τα κυρίαρχα μηνύματα του συστήματος. Τα πράγματα που κατέχουμε, καταλήγουν να μας κατέχουν.

Κεφάλαιο V: Η διατροφή

"Αυτό που για κάποιον είναι τροφή, μπορεί για κάποιον άλλο να είναι δηλητήριο", Paracelso

Όταν τρέφεται ο σύγχρονος δούλος προβάλλει καλύτερα την κατάσταση ερείπωσης στην οποία βρίσκεται. Διαθέτοντας ένα χρόνο όλο και πιο περιορισμένο για να προετοιμάσει την τροφή που καταπίνει,   καταφεύγει στην κατανάλωση του γρήγορου φαγητού που η αγρο-χημική βιομηχανία παράγει. Περιπλανιέται στα σούπερ μάρκετ αναζητώντας υποκατάστατα που η κοινωνία της ψευδούς αφθονίας συμφωνεί να του δώσει. Εδώ ακόμα, δεν υπάρχει τίποτα παρά η ψευδαίσθηση της επιλογής. Η αφθονία των διατροφικών προϊόντων δεν κρύβει την υποβάθμιση και τη διαστρέβλωση τους. Πρόκειται προφανώς για γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς, ένα μείγμα χρωστικών ουσιών και συντηρητικών, φυτοφάρμακων, ορμονών και άλλων εφευρέσεων του νεωτερισμού. Η άμεση απόλαυση είναι ο κανόνας του κυρίαρχου τρόπου διατροφής, όπως είναι και ο κανόνας όλων των μορφών κατανάλωσης. Και οι συνέπειες είναι εκείνες που προβάλλει αυτός ο τρόπος διατροφής. Αλλά είναι απέναντι στην εξαθλίωση που ο δυτικός άνθρωπος χαίρεται για τη θέση του και τη ξέφρενη κατανάλωση του. Ωστόσο, η δυστυχία είναι παντού όπου βασιλεύει η ολοκληρωτική εμπορική κοινωνία. Η έλλειψη είναι το μειονέκτημα της ψεύτικης αφθονίας. Και σε ένα σύστημα που καθορίζει την ανισότητα ως το κριτήριο της προόδου, ακόμα και αν η αγρο-χημική παραγωγή είναι αρκετή για να τρέψει ολόκληρο τον παγκόσμιο πληθυσμό, η πείνα δεν θα πρέπει ποτέ να εξαφανιστεί.

"Πιστεύουν ότι ο άνθρωπος, το πιο αμαρτωλό απ’ όλα τα είδη, κυριαρχεί το ζωικό βασίλειο. Όλα τα άλλα πλάσματα δημιουργήθηκαν για να του παρέχουν τροφή και γούνα, για να βασανιστούν και να εξολοθρευτούν", Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ

Η άλλη συνέπεια της ψεύτικης διατροφικής αφθονίας είναι η γενίκευση των στρατοπέδων-εργοστασίων συγκέντρωσης και η μαζική και βάρβαρη εξόντωση των ειδών που χρησιμεύουν στη διατροφή των σκλάβων.  Εδώ βρίσκεται η ίδια η ουσία του κυρίαρχου τρόπου παραγωγής. Η ζωή και η ανθρωπιά δεν αντιστέκονται στην επιθυμία μερικών για κέρδος.

Κεφάλαιο VI: Η καταστροφή του περιβάλλοντος

"Είναι θλιβερό να σκέφτεσαι πως η Φύση μιλάει αλλά το ανθρώπινος είδος δεν ακούει", Βίκτωρ Ουγκώ

Η λεηλασία των πηγών του πλανήτη, η άφθονη παραγωγή ενέργειας ή αγαθών, τα απορρίμματα και τα άλλα απόβλητα της επιδεικτικής κατανάλωσης, θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την επιβίωση της γης μας και των ειδών που κατοικούν σε αυτή. Αλλά για να ασκείται ελεύθερα ο αχαλίνωτος καπιταλισμός, η ανάπτυξη δεν πρέπει να σταματήσει. Πρέπει να παράγουμε, να παράγουμε και να αναπαράγουμε. Και εκείνοι που ρυπαίνουν περισσότερο, σήμερα παρουσιάζονται σαν πιθανοί σωτήρες του πλανήτη. Εκείνοι οι ανόητοι της show business, χρηματοδοτημένοι από τις πολυεθνικές φίρμες, προσπαθούν να μας πείσουν ότι μια απλή αλλαγή του τρόπου ζωής μας αρκεί για να σωθεί ο πλανήτης από την καταστροφή.  Και ενώ μας κατηγορούν, συνεχίζουν ασταμάτητα να ρυπαίνουν το περιβάλλον και το πνεύμα μας. Αυτές οι αδιάφορες ψευδο-οικολογικές θεωρίες χρησιμοποιούνται από κάθε διεφθαρμένο πολιτικό κατά τη διάρκεια της προεκλογικής τους εκστρατεία. Αλλά προσεκτικά προτείνουν μια ριζική αλλαγή στο σύστημα παραγωγής. Όπως πάντα χρειάζεται να μετατραπούν μερικές λεπτομέρειες ώστε όλα να μπορούν να παραμείνουν όπως πριν.

Κεφάλαιο VII: Η εργασία

Η λέξη εργασία ("Travail" στα γαλλικά) προέρχεται από το λατινικό Tripalium, όργανο βασανιστηρίου.

Αλλά για να εισέλθεις στον κόσμο της φρενήρους κατανάλωσης,  χρειάζονται χρήματα και για να αποκτήσεις χρήματα, πρέπει να εργαστείς δηλαδή να πουληθείς. Το κυρίαρχο σύστημα έκανε την εργασία κύρια αξία του. Και οι δούλοι πρέπει πάντα να εργάζονται όλο και πιο πολύ  για να πληρώσουν με δάνειο την θλιβερή ζωή τους.  Εξαντλούνται στην εργασία, χάνουν το μεγαλύτερο μέρος της ζωτικής τους δύναμης και βιώνουν τις χειρότερες ταπεινώσεις. Περνούν όλη τους τη ζωή κάνοντας μια κουραστική και βαρετή δραστηριότητα,  για το κέρδος μερικών. Η εφεύρεση της σύγχρονης ανεργίας είναι εδώ για να τους φοβίζει και να τους κάνει να ευχαριστούν ασταμάτητα την εξουσία για τη γενναιοδωρία της απέναντι τους. Τι θα μπορούσαν να κάνουν χωρίς αυτό το μαρτύριο που είναι η εργασία;  Και αυτές οι απομονωτικές δραστηριότητες,  παρουσιάζονται ως απελευθέρωση. Τι παρακμή και δυστυχία! Πάντα βιαστικά, υπό την πίεση ενός χρονομέτρου ή ενός μαστιγίου, κάθε κίνηση των δούλων υπολογίζεται έτσι ώστε να αυξηθεί η παραγωγή.  Η επιστημονική οργάνωση της εργασίας θέτει την ίδια ουσία με εκείνη της απαλλοτρίωσης των εργαζομένων, τόσο στον καρπό της εργασίας τους όσο και στο χρόνο που καταναλώνουν στην αυτόματη παραγωγή των προϊόντων και των υπηρεσιών. Ο ρόλος του εργαζόμενου μπερδεύεται με εκείνο μιας εργοστασιακής μηχανής,  ενός υπολογιστή γραφείου. Ο χαμένος χρόνος δεν επιστρέφει πλέον. Και έτσι, κάθε εργαζόμενος έχει αναλάβει μια επαναλαμβανόμενη εργασία, διανοητική ή φυσική. Είναι ειδικός στο τομέα παραγωγής του. Αυτή η ειδικότητα βρίσκεται σε όλο τον κόσμο μέσω του διεθνούς καταμερισμού της εργασίας. Η ιδέα συλλαμβάνεται στη Δύση, παράγεται στην Ασία και πεθαίνει στην Αφρική.

Κεφάλαιο VII:  Ο αποικισμός σε όλους τους τομείς της ζωής

"Ο άνθρωπος περιορίζεται στη παραγωγική συμπεριφορά από την οργάνωση της εργασίας. Έξω από το εργοστάσιο διατηρεί το ίδιο δέρμα και το ίδιο κεφάλι", Κριστόφ Ντεζούρ

Ο σύγχρονος δούλος θα μπορούσε να είναι ικανοποιημένος με τη δουλεία του στα πλαίσια της εργασίας του,  αλλά καθώς το σύστημα παραγωγής αποικίζει όλους τους τομείς της ζωής, ο κυριαρχούμενος σπαταλά το χρόνο του στην αναψυχή, τη διασκέδαση και τις οργανωμένες διακοπές.  Καμία στιγμή της καθημερινότητάς του δεν ξεφεύγει από τα νύχια του συστήματος.   Κάθε στιγμή της ζωής έχει παραβιαστεί. Είναι ένας δούλος σε πλήρη απασχόληση.

Κεφάλαιο IX: Εμπορική Ιατρική

"Η ιατρική προκαλεί πιο αργό θάνατο", Πλούταρχος

Η γενική υποβάθμιση του περιβάλλοντός του σύγχρονου δούλου, του αέρα που αναπνέει και της τροφής που καταναλώνει· το άγχος που προκαλούν οι συνθήκες εργασίας του και το σύνολο της κοινωνικής του ζωής, αποτελούν την αφετηρία των νέων του ασθενειών. Είναι άρρωστος λόγω της δουλοπρεπής κατάστασης του και κανένα φάρμακο δεν θα μπορέσει ποτέ να γιατρέψει αυτό τον πόνο. Μόνο η πιο πλήρης απελευθέρωση από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται,  μπορεί να επιτρέψει στον σύγχρονο δούλο να απελευθερωθεί από τις ταλαιπωρίες του. Η δυτική ιατρική γνωρίζει μονό μια θεραπεία για τα δεινά που ταλαιπωρούν τον σύγχρονο δούλο: για τα δεινά που ταλαιπωρούν τον σύγχρονο δούλο: τον ακρωτηριασμό. Με βάση τη χειρουργική, τα αντιβιοτικά ή τη χημειοθεραπεία,  αντιμετωπίζονται οι ασθενείς της εμπορικής ιατρικής. Εξετάζει τις συνέπειες του πόνου, χωρίς ποτέ να ψάχνει την αιτία. Αυτό είναι κατανοητό όσο και δικαιολογημένο: αυτή η έρευνα θα μας οδηγούσε αναπόφευκτα σε μια ξαφνική καταδίκη της κοινωνικής οργάνωσης στο σύνολο της. Όπως μετέτρεψε όλες τις λεπτομέρειες του κόσμου μας σ’ ένα απλό προϊόν, το παρόν σύστημα έκανε το σώμα μας ένα εμπόρευμα,  ένα αντικείμενο μελέτης και πειράματος που διανέμεται στους μαθητευόμενους μάγους της εμπορικής ιατρικής και της μοριακής βιολογίας.   Και οι κυρίαρχοι του κόσμου είναι ήδη έτοιμοι να ορίσουν πρότυπο διαβίωσης. Η πλήρης ανάλυση του DNA του ανθρώπινου γονιδιώματος  είναι μόνο η αρχή μιας νέας στρατηγικής που τέθηκε σε ισχύ από την εξουσία.  Η γενετική αποκωδικοποίηση δεν έχει άλλο στόχο από την ενίσχυση σε μεγάλο βαθμό των μορφών κυριαρχίας και ελέγχου. Ανάμεσα σε τόσα άλλα πράγματα, χάσαμε ακόμα και το σώμα μας.

Κεφάλαιο X: Η υπακοή ως δεύτερη φύση

"Υπακούοντας, υιοθετούμε αντανακλαστικά υποταγής", Ανώνυμος

Χάνει το καλύτερο μέρος της ζωής του, αλλά συνεχίζει διότι έχει από πάντοτε τη συνήθεια να υπακούει.  Η υπακοή έχει γίνει η δεύτερη φύση του. Υπακούει χωρίς να γνωρίζει το γιατί, μόνο γιατί ξέρει πως πρέπει. Υπακοή, παραγωγή και κατανάλωση,  ορίστε το τρίπτυχο που κυριαρχεί τη ζωή του. Υπακούει στους γονείς του, στους καθηγητές του, στα αφεντικά του, στους ιδιοκτήτες του, στους εμπόρους του.   Υπακούει στο νόμο και στις δυνάμεις ασφαλείας. Υπακούει σε όλες τις εξουσίες  γιατί δεν γνωρίζει να κάνει τίποτα άλλο. Η ανυπακοή τον τρομοκρατεί περισσότερο απ’ όλα, γιατί η ανυπακοή είναι ο κίνδυνος, η περιπέτεια, η αλλαγή.  Όπως το παιδί πανικοβάλλεται όταν χάνει από τα μάτια του τους γονείς του, ο σύγχρονος δούλος είναι χαμένος  δίχως την εξουσία που δημιούργησε. Έτσι συνεχίζει να υπακούει. Είναι ο φόβος που μας μετατρέπει σε δούλους,   και που μας κρατάει σε αυτή την κατάσταση.   Υποτασσόμαστε στους κυρίαρχους του κόσμου, δεχόμαστε αυτή τη ζωή της ταπείνωσης και της δυστυχίας  από φόβο. Ωστόσο, διαθέτουμε τη δύναμη στους αριθμούς απέναντι σ’ αυτή τη μειοψηφία που κυβερνά.  Η δική τους δύναμη, δεν προέρχεται από την αστυνομία αλλά από τη συγκατάθεση μας. Δικαιολογούμε τη δειλία μας απέναντι στη νόμιμη αντιπαράθεση με   τις δυνάμεις που μας καταπιέζουν με μια ομιλία γεμάτη ανθρωπιστική ηθικολογία. Η άρνηση επαναστατικής βίας είναι ριζωμένη στα μυαλά  εκείνων που αντιτίθενται στο σύστημα, στο όνομα των αξιών που το ίδιο μας δίδαξε. Μα η εξουσία δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει τη βία όταν πρόκειται για τη διατήρηση της ηγεμονίας της.

συνεχίζεται...