Σε σύγχρονη δουλεία (μέρος β')

Κεφάλαιο XI: Η καταστολή και η επιτήρηση

"Σε ένα καθεστώς που φυλακίζει αδίκως, η θέση του δίκαιου ανθρώπου είναι επίσης στη φυλακή", Η πολιτική ανυπακοή, Χένρυ Ντέιβιντ Θορώ

Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν άτομα  που ξεφεύγουν από τον έλεγχο της συνείδησης.  Αλλά είναι υπό επιτήρηση. Οποιαδήποτε μορφή επανάστασης ή αντίστασης, αντιμετωπίζεται ως αποκλίνουσα ή τρομοκρατική δραστηριότητα.  Η ελευθερία υπάρχει μόνο για εκείνους που υπερασπίζονται τα εμπορικά συμφέροντα. Η πραγματική αντίθεση στο κυρίαρχο σύστημα τώρα είναι εντελώς παράνομη.  Για τους αντιτιθέμενους, η καταστολή είναι ο κανόνας χρήσης. Και η σιωπή της πλειοψηφίας των δούλων απέναντι σε αυτή την καταστολή  δικαιολογείται από τη φιλοδοξία των ΜΜΕ και της πολιτικής  που αρνούνται τη σύγκρουση που υπάρχει στην πραγματική κοινωνία.

Κεφάλαιο XII: Το χρήμα

"Ό, τι κάναμε άλλοτε για την αγάπη του Θεού, τώρα το κάνουμε για την αγάπη αυτού που προσφέρει το αίσθημα ύψιστης δύναμης και καθαρή συνείδηση", Αυγή, Φρειδερίκος Νίτσε

Όπως όλα τα καταπιεσμένα όντα της ιστορίας,  ο σύγχρονος δούλος έχει ανάγκη τον μυστικισμό και τον θεό του  για να αναισθητοποιήσει το κακό που τον ταλαιπωρεί  και τη δυστυχία που τον κατακλύζει. Αλλά αυτός ο νέος θεός, στον όποιο παρέδωσε την ψυχή του, δεν είναι παρά ένα τίποτα.  Ένα κομμάτι χαρτί, ένας αριθμός που έχει νόημα  μόνο επειδή όλος ο κόσμος αποφάσισε να του το δώσει.  Γι’ αυτό το νέο θεό εκπαιδεύεται, εργάζεται, αγωνίζεται και πωλείται. Γι’ αυτό το νέο θεό παρατάει κάθε αξία και είναι έτοιμος να κάνει το οτιδήποτε. Πιστεύει πως έχοντας πολλά χρήματα,  θα ελευθερωθεί από τους περιορισμούς που τον συγκρατούν. Σαν να μπορούσε η κατοχή να ταιριάξει με την ελευθερία.  Η απελευθέρωση είναι ένας ασκητισμός που έρχεται με τον αυτοέλεγχο.  Είναι μια επιθυμία και μια προθυμία για δράση.  Είναι στο «είναι» και όχι στο «έχειν».  Αλλά θα πρέπει να καθορίζεται στο να μην υπηρετεί, να μην υπακούει.  Ακόμα θα πρέπει να είναι ικανός να σπάσει τη ρουτίνα, κάτι που κανείς, φαίνεται, δεν τολμά να κάνει.

Κεφάλαιο XII: Καμιά εναλλακτική στην κυρίαρχη κοινωνική οργάνωση

Όμως ο σύγχρονος δούλος είναι πεπεισμένος  πως δεν υπάρχει εναλλακτική στην οργάνωση αυτού του κόσμου.  πως δεν υπάρχει εναλλακτική στην οργάνωση αυτού του κόσμου. Και εδώ είναι η δύναμη της σημερινής κυριαρχίας:  η διατήρηση της ψευδαίσθησης ότι αυτό το σύστημα που αποίκισε όλη την έκταση της γης είναι το τέλος της ιστορίας.  Κάνει την κυριαρχούμενη τάξη να πιστεύει πως η προσαρμογή στην ιδεολογία της είναι η προσαρμογή στον κόσμο όπως είναι και όπως πάντα ήταν.  Το όνειρο ενός άλλου κόσμου έγινε ένα έγκλημα που καταδικάζεται από όλα τα ΜΜΕ και όλες τις εξουσίες.  Ο εγκληματίας στην πραγματικότητα είναι αυτός που συμβάλει,  συνειδητά ή όχι, στη επέκταση της κυρίαρχης κοινωνικής οργάνωσης.  Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τρέλα από αυτή του σημερινού συστήματος.

Κεφάλαιο XIV: Η εικόνα

"Αλλά, και αν όχι, ας είναι σε σένα γνωστό, βασιλιά, ότι τους θεούς σου δεν τους λατρεύουμε, και τη χρυσή εικόνα, που έχεις στήσει, δεν την προσκυνούμε", Προφήτης Δανιήλ 3: 18

Μπροστά στην καταστροφή του πραγματικού κόσμου, το σύστημα χρειάζεται να αποικίσει το σύνολο των συνειδήσεων των δούλων. Έτσι, στο κυρίαρχο σύστημα, από μικρή ηλικία, η καταστολή παίρνει τη μορφή αποτροπής  και χρησιμοποιείται για την εκπαίδευση των δούλων. Πρέπει να ξεχάσουν την δουλοπρεπή κατάσταση τους,  την φυλακή τους και την θλιβερή ζωή τους.  Αρκεί να δει κανείς αυτό το υπνωτισμένο πλήθος  μπροστά στις οθόνες που συνοδεύουν την καθημερινή τους ζωή.  Εξαπατούν την μόνιμη δυσαρέσκεια τους μέσω της πειραγμένης αντανάκλασης μιας ονειρεμένης ζωής, με χρήματα, δόξα και περιπέτεια. Όμως τα όνειρα τους είναι το ίδιο οδυνηρά με τη θλιβερή ζωή τους.

Υπάρχουν εικόνες για όλους και παντού,  φέρουν το ιδεολογικό μήνυμα της σύγχρονης κοινωνίας  και χρησιμοποιούνται ως όργανο ενοποίησης και προπαγάνδας.   Αναπτύσσονται όσο ο άνθρωπος αφαιρείται από τον κόσμο του και τη ζωή του.  Το παιδί είναι ο πρωταρχικός στόχος αυτών των εικόνων,  έτσι ώστε να κοπεί η ελευθερία από τη ρίζα της.  Πρέπει να γίνουν ηλίθια και να αφαιρεθεί κάθε μορφή προβληματισμού και κριτικής. Όλα αυτά, γίνονται βέβαια με τη ανησυχητική βοήθεια των γονιών  προσπαθούν πλέον να αντισταθούν στη συνδυασμένη δύναμη πυρός όλων των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας. Οι ίδιοι αγοράζουν τα απαραίτητα αγαθά για την υποδούλωση των απογόνων τους.  Αφήνουν την εκπαίδευση στα χέρια τους συστήματος αποκλεισμού και μετριότητας.

Υπάρχουν εικόνες για όλες τις ηλικίες και για όλες τις κοινωνικές τάξεις.  Και οι σύγχρονοι δούλοι συγχέουν αυτές τις εικόνες με την κουλτούρα και μερικές φορές με την τέχνη.  Κάνουν έκκληση στα πιο άθλια ένστικτα  για να πουλήσουν τα αποθέματα εμπορευμάτων. Η γυναίκα, διπλή σκλάβος στη σημερινή κοινωνία,  πληρώνει το μεγάλο τίμημα.  Κατέληξε να είναι ένα αντικείμενο κατανάλωσης.  Η εξέγερση έγινε και αυτή μια εικόνα που πωλείται ώστε να καταστρέψει καλύτερα το ανατρεπτικό δυναμικό.  Η εικόνα είναι πλέον ο πιο απλός και αποτελεσματικός τρόπος επικοινωνίας. Χτίζουν μοντέλα, κακοποιούν τις μάζες, λένε ψέματα, απογοητεύουν.  Διαδίδουν την ιδεολογία της κατανάλωσης μέσω εικόνων,  γιατί πρόκειται ακόμα και πάντα για τον ίδιο στόχο:  η πώληση, τρόπων ζωής ή προϊόντων,  συμπεριφορών ή αγαθών, οτιδήποτε, αρκεί να υπάρχει πάντα πώληση.

Κεφάλαιο XV: Η ψυχαγωγία

Αυτοί οι καημένοι άνθρωποι ψυχαγωγούνται,  αλλά αυτή η ψυχαγωγία είναι εδώ μονάχα για να τους αποσπάσει  από την κακή πραγματικότητα που τους κατακλύζει.  Επέτρεψαν να γίνει η ζωή τους ένα τίποτα  και προσποιούνται πως είναι υπερήφανοι γι‘ αυτό.  Προσπαθούν να δείξουν την ικανοποίηση τους αλλά κανείς δεν ξεγελιέται.  Πλέον, δεν καταφέρνουν να κοροϊδέψουν ούτε τους ίδιους τους εαυτούς τους,  την ώρα που βρίσκονται απέναντι στην παγωμένη αντανάκλαση τους στον καθρέφτη. Έτσι, χάνουν τον χρόνο τους με ηλίθιους  που τους κάνουν να γελούν, να τραγουδούν,  να ονειρεύονται ή να κλαίνε. Η αθλητική επικαιρότητα γίνεται το κανάλι μέσω του οποίου  οι σύγχρονοι δούλοι νιώθουν τις επιτυχίες και τις αποτυχίες, τις προσπάθειες και τις νίκες, που έπαψαν να βιώνουν στην καθημερινότητα τους. Η δυσαρέσκειά τους, τους ενθαρρύνει να ζουν μπροστά στη τηλεόρασή τους.  Ενώ οι αυτοκράτορες της αρχαίας Ρώμης αγόραζαν την υποταγή του λαού  με ψωμί και διασκέδαση, σήμερα η σιωπή των δούλων αγοράζεται με την ψυχαγωγία και την κατανάλωση.

Κεφάλαιο XVI: Η γλώσσα

"Νομίζουμε ότι χρησιμοποιούμε τις λέξεις, αλλά οι λέξεις είναι που μας χρησιμοποιούν", Αλέν Ρέι

Η κυριαρχία των συνειδήσεων είναι το αποτέλεσμα  της κακής χρήσης της γλώσσας  από την κυρίαρχη κοινωνική και οικονομική τάξη.  Ως αφέντης όλων των μέσων επικοινωνίας,  η εξουσία διασπείρει την εμπορική ιδεολογία μέσω του πειραγμένου,  μερικού και επινοημένου νοήματος που δίνει στις λέξεις. Οι λέξεις παρουσιάζονται ουδέτερες και η ετυμολογία τους φαίνεται σαν να πηγάζει από τον ακροατή. Αλλά υπό τον έλεγχο της εξουσίας,  η γλώσσα αναφέρεται πάντα σε κάτι άλλο εκτός από την πραγματικότητα.

Πάνω απ’ όλα είναι μια γλώσσα παραίτησης και ανικανότητας,  μια γλώσσα παθητικής αποδοχής των πραγμάτων όπως είναι και όπως πρέπει να παραμείνουν.  Οι λέξεις εργάζονται για λογαριασμό της κυρίαρχης οργάνωσης της ζωής και η χρήση της γλώσσας της εξουσίας μας καταδικάζει σε ανικανότητα. Το πρόβλημα της γλώσσας είναι στο κέντρο του αγώνα για την ανθρώπινη χειραφέτηση.  Δεν προστίθεται στις άλλες μορφές κυριαρχίας, είναι η ίδια η καρδιά του σχεδίου ελέγχου  του ολοκληρωτικού και εμπορικού συστήματος.

Η πιθανότητα ριζικής αλλαγής μπορεί να αναδειχθεί πάλι,  μόνο από την επανοικειοποίηση της γλώσσας  και ως εκ τούτου της πραγματικής επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους. Έτσι το επαναστατικό έργο ενάγεται με το ποιητικό.  Μέσα στον δημοφιλή ενθουσιασμό,  οι μεγάλες ομάδες παίρνουν και ξανά-εφεύρουν τον λόγο.  Ο καλλιτεχνικός αυθορμητισμός καταλαμβάνει τον καθένα μας  και μας ενώνει όλους.

Κεφάλαιο XVII: Η ψευδαίσθηση της ψήφου και της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας

"Να ψηφίζεις σημαίνει να παραιτείσαι απ' τη δύναμή σου", Ελιζέ Ρεκλούς

Ωστόσο, οι σύγχρονοι δούλοι εξακολουθούν να θεωρούν τους εαυτούς τους πολίτες. Πιστεύουν ότι ψηφίζουν και αποφασίζουν ελεύθερα ποιος πρέπει να οδηγεί τα πράγματα. Λες και έχουν ακόμα επιλογή. Διατηρούν μόνο τη ψευδαίσθηση. Πιστεύεται ακόμα πως υπάρχει μια ριζική διαφορά  διαφορά ανάμεσα στους Σοσιαλιστές και στη Λαϊκή Δεξιά στη Γαλλία, στους Δημοκράτες και στους Ρεπουμπλικάνους στην Αμερική, στους Εργατικούς και στους Συντηρητικούς στο Ηνωμένο Βασίλειο; Δεν υπάρχει αντιπολίτευση, γιατί τα κύρια πολιτικά κόμματα συμφωνούν σε ένα βασικό πράγμα: τη διατήρηση της σημερινής εμπορικής κοινωνίας. Κανένα από τα πολιτικά κόμματα που ανεβαίνουν στην εξουσία, δεν αμφισβητεί το δόγμα της αγοράς. Με τη συνενοχή των ΜΜΕ μονοπωλούν τις εμφανίσεις. Καυγαδίζουν για λεπτομέρειες, ώστε όλα να παραμείνουν στη θέση τους.  Τσακώνονται για να μάθουν ποιος θα καταλάβει τις περισσότερες έδρες  από αυτές που τους προσφέρει η κοινοβουλευτική αγορά. Οι αδιάφορες λογομαχίες τους μεταδίδονται από τα κανάλια,  με στόχο την απόσπαση από την κρίσιμη συζήτηση  σχετικά με την επιλογή της κοινωνίας  στην οποία θέλουμε να ζούμε.  Η εμφάνιση και η κοινοτοπία κρύβουν τη σύγκρουση των ιδεών. Τίποτα από αυτά δεν μοιάζει,  είτε από κοντά, είτε από μακριά, με μια δημοκρατία.

Η αληθινή δημοκρατία χαρακτηρίζεται κυρίως από την μαζική συμμετοχή των πολιτών στη διαχείριση των πραγμάτων. Είναι άμεση και συμμετοχική Εκφράζεται με τη Λαϊκή συνέλευση και τον μόνιμο διάλογο  σχετικά με την οργάνωση της κοινοτικής ζωής.  Η εκπροσωπευτική και κοινοβουλευτική μορφή κυβέρνησης  που σφετερίζεται το όνομα της δημοκρατίας,  περιορίζει την εξουσία των πολιτών στο απλό δικαίωμα της ψήφου,  δηλαδή στο τίποτα,  Όσο αληθεύει ότι η επιλογή ανάμεσα στο ανοιχτό γκρι και στο γκρι σκούρο, δεν είναι αληθινή επιλογή.

Η συντριπτική πλειοψηφία των κοινοβουλευτικών εδρών  ανήκουν στην οικονομικά ισχυρή τάξη,  είτε είναι δεξιά είτε δήθεν σοσιαλιστική, δημοκρατική αριστερά. Η εξουσία δεν είναι για κατάκτηση,  αλλά για καταστροφή. Είναι τυραννική από τη φύση της,  είτε ασκείται από έναν βασιλιά,  ένα δικτάτορα ή έναν εκλεγμένο πρόεδρο.  Η μόνη διαφορά στη περίπτωση της κοινοβουλευτικής «δημοκρατίας»  είναι ότι οι δούλοι έχουν την ψευδαίσθηση  ότι οι ίδιοι επιλέγουν τον αφέντη που θα υπηρετήσουν.  Η ψήφος τους καθιστά συνεργούς της τυραννίας που τους καταπιέζει.  Δεν είναι δούλοι επειδή υπάρχουν αφέντες, αλλά υπάρχουν αφέντες επειδή επέλεξαν να παραμείνουν δούλοι.

Κεφάλαιο XVIII: Το ολοκληρωτικό εμπορικό σύστημα

"Η φύση δεν δημιούργησε ούτε αφέντες ούτε δούλους, δεν θέλω ούτε να δώσω ούτε να λάβω εντολές", Ντενί Ντιντερό

Το κυρίαρχο σύστημα ορίζεται, λοιπόν, από τη διεισδυτικότητα της εμπορικής ιδεολογίας. Απασχολεί παράλληλα όλο το χώρο και τους τομείς της ζωής.  Λέει μονάχα: «Παράγετε, πουλήστε, καταναλώστε, συσσωρεύστε!»  Έχει μετατρέψει το σύνολο των ανθρώπινων σχέσεων σε εμπορικές σχέσεις  και αντιμετωπίζει τον πλανήτη μας ως εμπόρευμα.. Αναγνωρίζει μόνο ένα δικαίωμα: το δικαίωμα στην ιδιωτική ιδιοκτησία.  Ο μόνος θεός που λατρεύει είναι το χρήμα. Το μονοπώλιο της εμφάνισης είναι ολοκληρωτικό. Μόνο οι άνδρες και οι ομιλίες υπέρ της κυρίαρχης ιδεολογίας εμφανίζονται.  Η κριτική αυτού του κόσμου πνίγηκε στο ρεύμα των μέσων ενημέρωσης  που καθορίζει το σωστό και το λάθος, το ορατό και το κρυφό. Η πανταχού παρουσία της ιδεολογίας,  η λατρεία του χρήματος,  το μονοπώλιο της εμφάνισης, η απουσία κοινοβουλευτικού πλουραλισμού,  η έλλειψη ορατής αντιπολίτευσης,  η καταστολή σε όλες τις μορφές της,  η επιθυμία μετατροπής της ανθρωπότητας και του κόσμου.

Ορίστε το πραγματικό πρόσωπο του σύγχρονου ολοκληρωτισμού  που λέγεται «φιλελεύθερη δημοκρατία»,  αλλά που τώρα πρέπει να αποκαλούμε με το αληθινό του όνομα: το ολοκληρωτικό εμπορικό σύστημα. Ο άνθρωπος, η κοινωνία και το σύνολο του πλανήτη βρίσκονται στην υπηρεσία αυτής της ιδεολογίας.  Το ολοκληρωτικό εμπορικό σύστημα πραγματοποίησε  αυτό που κανένα άλλος ολοκληρωτισμός δεν κατάφερε πριν από αυτόν:  την ενοποίηση του κόσμου κατ’ εικόνα του. . Σήμερα, δεν υπάρχει καμιά πιθανή έξοδο.

Κεφάλαιο XIX: Προοπτικές

Καθώς η καταπίεση επεκτείνεται σε όλους τους τομείς της ζωής, η εξέγερση παίρνει τη μορφή κοινωνικού πολέμου. Οι εξεγέρσεις αναζωπυρώνονται  και ανακοινώνουν την άφιξη της επανάστασης. Η καταστροφή της εμπορικής ολοκληρωτικής κοινωνίας  δεν είναι θέμα επιλογής.  Είναι μια απόλυτη ανάγκη σ’ αυτόν τον καταδικασμένο κόσμο.   Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν σύνορα στην εξουσία,  η τελευταία πρέπει να αντιμετωπίζεται παντού και πάντα. Η επανεφεύρεση της γλώσσας,  η μόνιμη αναταραχή της καθημερινής ζωής,  η ανυπακοή και η αντίσταση  είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της εξέγερσης  ενάντια στη κατεστημένη τάξη.  Αλλά για να γεννηθεί μια επανάσταση από αυτή την εξέγερση,  πρέπει να συγκεντρωθούν όλες οι μικρές αντιστάσεις σε ένα ενωμένο μέτωπο. Πρέπει να ενοποιήσουμε όλες τις επαναστατικές δυνάμεις.

Μπορούμε να το καταφέρουμε,  συνειδητοποιώντας τις παλιές μας αποτυχίες:  ούτε ο στείρος ρεφορμισμός, ούτε η ολοκληρωτική γραφειοκρατία είναι η λύση στη δυσαρέσκεια μας. Είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν νέες μορφές οργάνωσης και αγώνα. Η αυτοδιαχείριση στις εταιρίες και η άμεση δημοκρατία σε τοπικό επίπεδο  αποτελούν τα θεμέλια αυτής της νέας οργάνωσης που πρέπει να είναι αντι-ιεραρχική στη μορφή όπως και στο περιεχόμενο. Η εξουσία δεν είναι για κατάκτηση, αλλά για καταστροφή!

Κεφάλαιο XX: Επίλογος

"Ω άρχοντες, η ζωή είναι σύντομη... Αν ζούμε, ζούμε για να περπατήσουμε πάνω στα κεφάλια των βασιλιάδων", Γουίλλιαμ Σαίξπηρ

Κείμενο: Ζαν Φρανσουά Μπριέντ

Ελληνική εκδοχή: Λίζα και Γιάννης Γιουλούντας